ubuntu-l10n-ug team mailing list archive

["Gheyret T. Kenji" <gheyret@xxxxxxxxx>]

Essalamueleykum kopchilik,

Alim ependi ewetken xet hemmeylenge bardimu bilmidim, qarisam mangila
yollanghandek qilidu.
kopchilik uchun Ubuntu Uyghur Terjime gurupisining elxet gurupisigha ewetim.

Salam Bilen
Gheyret T. Kenji
2010/06/01


2010/6/1 Alim Ahat <alim.ahat@xxxxxxxxx>

> Essalamu eleykum, köpchilik!
>
> Bügün men toyuqsiz uyghurche kunupka heqqidiki talashmilarni tapshurup
> aldim. menmu bundaq mesilige bekmu qiziqimen, shung'a menmu Gheyret akimiz
> bilen bürkütning birlikke kélelmigen 2 nuqta heqqide özemning köz qarishini
> otturgha qoymaqchimen.
>
> Her ikki terepning köz qarishi xata emes, her ikki terepning özige toghra.
> Bu mesilini chüshinishte, kunupka orunlashturush (Keyboard Layout) bilen
> kirgüzüsh usuli (IM=Input Method) ni ayriwélish zörür.
>
> (1) hemze: sözning béshida sozuq tawush bésilghanda, hemzeni qoshup
> kirgüzüwétish.
> Biz hazir kunupka orunlashturushni muzakire qiliwatimiz. Bu mesile kunupka
> orunlashturush mesilisi bolmastin, kirgüzüsh usulidur. Elwette, buni kunupka
> orunlashturush bilen hel qilghili bolmaydu, shunga, özimiz yazghan
> pirogrammilarda mesilen: uyghur’éditta emelge ashurghili bolidu. Buningdin
> 20 yil ilgirimu MS-DOS muhitida mushundaq ish bar idi. Bu elwette yaxshi
> ish. Shunga, kirgüzüsh usuli jehette axirqi nishan elwette mushundaq bolushi
> kérek.
>
> (2) tirnaq: bir jüp tinish belgiliri yeni tirnaq, qosh tirnaq bésilghanda,
> uning échilip yépilishimu aptumatik chiqip, nur belgisi keynige méngish.
> Elwette, bunimu adettiki kirgüzgüchte (yeni kunupkida) emelge ashurghili
> bolmaydu, bumu kunupka bolmastin kirgüzüsh usuli mesilisidur. Bundaq
> qilghanda bir kunupka az bésilghandek, yépilishini untup qalmighandek
> qilghan bilen, oxshashla mezmunni yézip bolup, nur belgini yene qolda
> tirnaqning sirtigha yötkeymiz. Hetta, bezide tirnaqni yépip boldumghu dep
> mezmunni dawamliq yéziwerse xataliq kélip chiqidu. Yenila ikki sekkiz on
> alte.
> Undaqta, menmu mushuninggha oxshash bir mesilini otturgha qoyay:
>
> (3) yekke tinish belgisi bésilghanda boshluqnimu kirgüzüwétish.
> Chünki her qandaq yekke tinish belgiisi mesilen: pesh, chékit, köp chékit,
> ündesh, so’al,…qatarliqlardin kéyin bir bosh orun kélidu. Buni adettiki
> kirgüzgüchte (yeni kunupkida) emelge ashurushqa bolidu. Söz arisida
> boshluqni az basimiz, tinish belgiliri ichide elwette boshluqning
> chastotatisi yuqiri, ünüm yuqiri bolidu. Lékin, bumu bir kunupka mesilisi
> bolmastin kirgüzüsh usuli mesilisi.
> Shunga, gheyret akimiz otturgha qoyghan yuqiriqi (1)-, (2)- mesile we men
> otturgha qoyghan (3)- mesile kirgüzüsh usuli mesilisi bolup, u kirgüzüsh
> sür’itini tézlitidu, kunupka ölchimi bolalmaydu. Shunga, herplerning kunupka
> ölchimini muzakire qilghanda, bularni muzakire qilish hazirche baldur.
>
> Herplerning kunupka orunlashturushi pütkende, kirgüzüshni tézlitish
> meqsitide her xil kirgüzüsh usulini muzakire qilip baqsaq elwette bolidu.
> men yene kunupka orunlashtursh jehette yeni kop chekit, suzush belgisi,
> siziq, siziqche heqqide, ayrim jawab yazimen.
>
>
> 2010/5/31 Gheyret T. Kenji <gheyret@xxxxxxxxx>
>
>> Essalamueleykum kopchlik,
>>
>> Bu ishni burkut ependi bilen muzakire qilip,  buningdin keyinki
>> imkaniyetlerni kozde tutup, hemme kirguzguch we tehrirliguchlerni teng
>> oyliship Burkut ependi degendek deslepki lahiyesini Burkut ependi tuzup
>> chiqti.
>>
>> Menmu kopchilining tezraq bu kunupka orunlashturulushi qanduqtu sinap
>> baqsaq bolatti deydighan arzusini kozde tutup, Uyghuredit ning kunupka
>> orunlashturulushini ozgertip chiqtim we
>>
>> http://kenjisoft.homelinux.com/ued.zip
>> qa chiqirip qoydum.(peqet *.exe hojjjitila)
>>
>> kopchilikning sinap korushuni, teklip pikirliirni berishini tewsiye
>> qilimen.
>> bolupmu bolmaptu deydigahn yerler bolsa, pikir berishini kuchluk telep
>> qilimen.
>>
>> Deqqet: Uyghuredit eng deslept eyasalghandin bashlap, sozush belgisini
>> Uyghurche herp qatarigha qoshmighan, shunga deslepte Uyghureditta sozush
>> belgisini kunupkigha orunlashturushni muwapiq kormigen bolsammu, birlikke
>> kelgen kunupka taxtisi bolush uchun, sozush belgisi pessiziq(_)
>> orunlashturuldi. biraq bu sozush belgisi Uyghurche herpler bilen toghra
>> ulanmaydu. eger buni ulinidighan qilimen desem, buni Uyghurche herp dep
>> qarap, putkul Uyghuredit ni qayta yezip chiqishimgha bolupmu, Imla
>> tekshurush, we tizish degendek qisimliirni qayta yezip chiqishimgha toghra
>> kelidu.
>> Yene biri Uyghuredit hojjetni axchqan we , tekist chpligahn waqitta bu
>> sozsuh belgisini suzup chiqiriwetidu.
>> Kopchilikning buningha deqqet qilishini soraymen.
>>
>> Men buni Burkut ependig ewetkendin keyin:
>> Bukukut ependining towendiki ikki nuqtigha bolghan kozqarishi mening bilen
>> oxshashmay qaldi. tunugun kechte 2 saettin artuq talash tartish qilipmu
>> netije chiqarmiduq. axiri bu ishni boldi qilayli. bashqilar qilsun degen
>> xulasige kelduq. tunugun talash-tartish qiliship bezide qattiq-qattiq
>> geplermu boldi. belkim yuz-turane korushken bolsaq warqiriship ketken
>> bolattuq.
>>
>> kechini otkuzup yene bu ishni bashqilargha, heqlerge tashlap qoyghum
>> kelmidi. Belkim burkut ependimu mushu xulasige keldi dep oylaymen.
>> yene ozumni tutuwalalmay, bu xetni yeziwatimen.
>> Bu gurupidiki ademler bekmu cheklik. shundaqtimu hemmeylenning ana tili
>> uyghur bolghandin keyin, choqum ozining teklip pikirni beridu, hemmeylende
>> bu ishqa nispeten choqum mesuliyet tuyghisi bar dep oylaymen.
>> gepni uzartmay, Burkut ependi bilen birlikke kelelmigen mesilini bu yerge
>> yazay:
>>
>> 1. Tirnaq: Uyghuredittta tirnaqchi achsila, shu haman uning yepilishimu
>> chiqidu. yeni < bassila <> chiqip, nurbelgisi ikki tirnaqning otturisigha
>> kelidu. burkut ependi buni ulchemni buzghanliq dep turuwaldi.(hemme tirnaq
>> mushundaq)
>>
>> 2. Hemze: Uyghurdeditta, sozning beshida sozuq tawush besilsa yene hemze
>> qoshulup chiqidu. mesilen: Uyghur dep kirguzmekchi bolghanda, uni biwasite
>> bassila hemze qoshulup kirguzulidu. buni adettki kirguzguchlerde emelge
>> ashurghili bolmaydu. bashqa kirguzguchlerde aldi bilen hemzeni besip andin
>> uni besip chiqiridu.
>> Burkut ependi bunimu olchemni buzghanliq dep turuwaldi.
>>
>> Biz bu herplerni we tinish belgilerni kunupkilargha orunlashtushni birdek
>> qilimiz dep, bu ishni qiliwatimiz. eger programma ishliguchiler bu olchemni
>> buzmay uni kengeytse meningche hechqandaq xataliq emes.hem buni qollishimiz
>> kerek.
>>
>> Mushu ikki tupeyli bu ish toxtap qelish basquchida turuwatidu.
>> Buni toxtitip qoysaq biz yene bir chong ziyan tartimiz.
>> Biz hazir bar kizguzguchlerning hemmisini bu olchemge kirishke hazirche
>> zorliyalmaymiz. sewebi, Ularni bu olchem boyiche qil deydighan hoquq yoq.
>> hem ularni bu ishqa ketidighan xirajet bilen teminleydighan iqtisadmu yoq.
>> Biraq buningdin keyin kirguzguch we programma yasaydighanlarning bu
>> olchemge choqum emel qilishini tekitleymiz. we shunila qilalaymiz.
>>
>> Bu eng deslepte Abdusalam ependi bashlighan, biraq Abdusalam ependi
>> yeqindi beri pikir qatnashturmaywatidu.
>>
>> Bu ishni qilsaq, bu yerddiki kopchilikke, hechkim bir tiyinmu pul
>> belmeydu, eksiche hemmeylen waqit we zehnini serp qilip aram elish waqitidin
>> ziyan tartidu we charchaydu.
>> shundaqtimu bu yerge mushunchilik ademning yighilmiqimu asan emes. shu bu
>> ishni tashlap qoymisaq. dawamlashtursaq.
>>
>> Kopchilikning pikirini teqezzaliq bilen kutup:
>>
>> Gheyret T.Kenji
>> 2010/05/31
>>
>>
>>
>>
>> 2010/5/28 Eagle Burkut <eagle.burkut@xxxxxxxxx>
>>
>>  (6) Mulahize
>>>
>>> Windows 7 we Alkatip arimizdiki alahide imtiyazliq taxta bolghachqa, awal
>>> mushularni chiqish qilip, muzakirilerni dawam qilimiz.
>>>
>>> Uyghur tilidiki 12 dane tinish belgilirining 8 i bu taxtilarda ortaqliqqa
>>> ige. Yeni [chekit], [sual], [undesh], [pesh], [chekitlik pesh], [qosh
>>> chekit], [tirnaq] we [siziqche] da ortaqliq bar.
>>>
>>> [qosh tirnaq] bolsa, alkatipta [ " ] [ ' ] kunupkiliri bilen chiqirilsa,
>>> Windows 7 da [ { ] [ } ] kunupkiliri bilen chiqirilidu. Uyghur neshiriyat,
>>> basmichiliq orunlirining { } belgilirige ehtiyaji bolghachqa (buni
>>> Uyghursoft manga eytip bergen), ular Uyghursoft qa { } belgilirini kunupka
>>> taxtisida saqlap qelish telipini qoyghan.
>>>
>>> Emdi eship qalghan [yalang tirnaq] [siziq] [kop chekit] qatarliq 3
>>> belgilirini Windows 7 chiqiralmaydu. Yene Uyghurchigha lazim bolidighan
>>> sozush belgisinimu Windows 7 chiqiralmaydu.
>>>
>>> (7) Konkirit orunlashturush
>>>
>>> (7.1) Yalang tirnaq
>>>
>>> Windows 7 da yoq. Alkatipta [<] [>] kunupkilirigha orunlashturulghan.
>>>
>>> Shunga Alkatip boyiche [<] [>] kunupkilar qobul qilindi.
>>>
>>> (7.2) Sozush belgisi
>>>
>>> Windows 7 da yoq. Alkatipta [ _ ] kunupkisigha orunlashturulghan.
>>>
>>> Shunga Alkatip boyiche [ _ ] kunupkisi qobul qilindi.
>>>
>>> (7.3) Siziq
>>>
>>> Windows 7 da yoq. Alkatipta [ Shift + S ] kunupkisigha orunlashturulghan.
>>>
>>> Siziqning Uyghur yeziqida kop ishlitilidighanliqini we uning tinish
>>> belgisi ikenlikini oyliship, bir kunupka bilen chiqirish uchun [ \ ]
>>> kunupkisigha orunlashturuldi.
>>>
>>> (7.4) Kop chekit
>>>
>>> Windows 7 da yoq. Alkatipta [ Shift + M ] kunupkisigha orunlashturulghan.
>>>
>>> Buni biz [ | ] kunupkisigha orunlashturushni muwapiq korduq.
>>>
>>> (7.5) Qosh Tirnaq
>>>
>>> Windows 7 da [ { } [ } ] kunupkilirigha, Alkatipta [ " ] [ ' ]
>>> kunupkilirigha orunlashturulghan.
>>>
>>> Windows 7 bilen Alkatip ning wezni oxshashla eghir bolup, ularning birini
>>> yene birige boysundurush imkaniyitimiz asasen yoq.
>>>
>>> Nawada Alkatip Win 7 ge boy sunsa, Uyghurchida { } belgiliri yoqap ketip,
>>> neshiriyatning telipini qanduralmaydu.
>>>
>>> Win 7 ning hazirche Alkatip qa boy sunush mumkinchiliki yoq.
>>>
>>> Shunga mushu ehwallarni oyliship, qosh tirnaq uchun, her 2 layihe saqlap
>>> qelindi, yeni, qosh tirnaqni, [ { ] [ } ] bilenmu, we [ " ] [ ' ] bilenmu
>>> chiqirsh hazirche qobul qilindi.
>>>
>>> (Buninggha yaxshiraq charingiz bolsa otturigha qoyung.)
>>>
>>> (8) Axirqi xulase
>>>
>>> Hazirche mundaq orunlashturushni bir qeder muwapiq dep qariduq:
>>>
>>> *chekit          [ . ]
>>> sual            [ ? ]
>>> undesh          [ ! ]
>>> pesh            [ , ]
>>> chekitlik pesh  [ ; ]
>>> qosh chekit     [ : ]
>>> tirnaq          [ ( ] [ ) ]
>>> siziqche        [ - ]
>>>
>>> siziq           [ \ ]
>>> kop chekit      [ | ]
>>> yalang tirnaq   [ < ] [ > ]
>>> qosh tirnaq     [ { ][ } ] we [ ' ][ " ]
>>> sozush belgisi  [ _ ]
>>>
>>> *Bu layihening Win 7 diki hazirqi mewjut taxta bilen toqunushi yoq.
>>> Peqet kam qalghan 4 belge bu taxtigha qoshulsila bolidu. Microsoft terepning
>>> netijisini saqlashtin burun, Win 7 uchun ozimiz yuqurqi layihede kunupka
>>> taxtisi yasap tarqatsaq, buni chushurup qachilap ishletkenler Uyghurche
>>> barliq tinish belgilirini kirguzeleydu. Nawada buni qachilimighanlar
>>> bolsimu, Win 7 ning ozidiki taxta bilen 13 belgining 8 ini yene oxshash
>>> kunupka bilen kirguzeleydu. Shunga bularning kunupka orunlashturulishida
>>> zitliq yoq.
>>>
>>> Alkatip ning siziqni [ Shift S ] tin [ \ ] qa, kop chekitni [ Shift M ]
>>> din [ | ] gha yotkishini umit qilimiz.
>>>
>>> Bu layiheni deslepki qedemde Gheyret ependim bilen men birlikte
>>> muzakirilishish arqiliq otturigha chiqarduq. Kopchilikning teklip-pikir
>>> berishini umit qilimiz.
>>>
>>> Mushundaq bir ortaq layihe meydan'gha kelgendin keyin biz UyghurEdit,
>>> Yulghun we Ubuntu da mushu boyiche Uyghurche kunupka taxtisi yasap yaki
>>> burunqisini ozgertip, Uyghurche kunupka taxtilirining birlikke kelishi uchun
>>> bir qedem tashlimaqchi.
>>>
>>> Elwette, bu layihe eng yaxshi layihe emes. Lekin u hazirqi mewjut
>>> realliqtiki, yeni, nowettiki Win 7 we Alkatip tesiri astidiki eng yaxshi
>>> layihe deyishke bolidu. (Nawada buningdinmu yaxshi layihe bolsa otturigha
>>> qoyung.)
>>>
>>> Ubuntuni terjime qilish we uninggha Uyghurche kunupka taxtisi yasash
>>> jeryanida, Gheyret ependim bilen men yene bir ortaq tonushqa kelduqki,
>>> yuqurdiki en'eniwi taxtidin bashqa, biz yene yap-yengi, barliq herp-belgiler
>>> qaytidin orunlashturulghan 2 kunupka taxtisi yasashni oylishiwatimiz.
>>>
>>> Buning biri ULY asasidiki taxta bolup [ q ] kunupkisi arqiliq Qadir diki
>>> Q heripi kirguzilidu.
>>>
>>> Yene biri, Uyghurlarning nowettiki ehwalini oyliship, Xenzuche pinyin
>>> asasida, [ x ] ni bassa Shinjang diki SH, [ i ] ni bassa I, [ H ] ni bassa
>>> Xenzu diki X chiqidighan kunupka taxtisidur.
>>>
>>> Awal yuqurdiki layihe boyiche UyghurEdit, Yulghun we Ubuntu diki
>>> Uyghurche kunupka taxtisi tuzitilip, birlikke kelturilidu. Bu qedem
>>> tamamlan'ghandin keyin, ULY we PINYIN asasidiki 2 kunupka taxtisi yasilip,
>>> UyghurEdit, Yulghun we Ubuntugha qoshulidu.
>>>
>>> Shundaq bolghanda, kelguside bizning kunupka taxtimiz 3 bolush pilan
>>> qiliniwatidu. Bularning nami belkim, en'ene, uly, pinyin digendek namlar
>>> bilen bolushi mumkin. Xaliganlar ozi xalighan taxtini tallap Uyghurche
>>> kirguzse bolidu.
>>>
>>
>>
>>
>> --
>> Gheyret T. Kenji
>>
>
>
>
> --
> Alim Ahat
> Uighursoft
> http://www.uighursoft.com
>
> 0991-2839871    2813300
>
>


-- 
Gheyret T. Kenji